Technische info over mogelijke opties

U wilt waarschijnlijk uw dia's of negatieven maar eenmaal in uw leven digitaliseren daarom is het belangrijk dat u de juiste scan maakt. Onderstaande info helpt u bij het samenstellen van de juiste scan .

Resoluties

Staar u niet blind op resoluties, kies een een resolutie die bij uw gebruik past.

2Mpix (1200x1800): Deze resolutie is goed om een normale foto te laten afdrukken, goed voor computer & TV en minder geschikt voor vergrotingen. De bestands groote is klein (<1MB) en daardoor makkelijk te verwerken.

7Mpix (2200x3300): Deze resolutie is geschikt voor afdrukken tot A4 formaat. Het is ongeveer de resolutie van de huidige generatie digitale spiegel reflex cameras. Bestandsgrootte 2MB.

12 Mpix (2800x42000): Geschikt voor poster formaat afdrukken en uitvergrotingen. Huidige high-end digitale cameras leveren deze resolutie. Deze resolutie overtreft vaak de korreldichtheid van negatieven en dia’s (de “resolutie” van analoge cameras dus). Bestandsgrootte 5MB.

20Mpix (3500x5300): Geschikt voor poster formaat afdrukken en uitvergrotingen. Overtreft de huidige high-end digitale cameras.en de korreldichtheid van negatieven en dia’s. Bestandsgrootte 10MB.

Beeld verbeterende opties

Digital ICE: Dia’s en negatieven trekken vaak stof aan, hebben kleine barstjes of krasjes. Stofjes worden met name zichtbaar op lichtere opervlakken (sneeuw, lucht ,huid) en het kost veel tijd om deze weg te werken met foto. De scanner is uitgerust met speciale infrarood sensors om dit te herkennen en vervolgens zonder kwaliteits verlies dit te corrigeren op de scan. Een echte aanrader om dit tijdens het scannen al te corrigeren. Bij sommige typen film (Z/W, kodachrome) werkt het soms niet goed.

Digital ROC:  Door invloeden van buiten verkleuren dia’s en negatieven met de jaren. Dia’s worden bijvoorbeeld flets en/of er zit een gele gloed over. ROC analiseerd de dia en hersteld de orginele kleuren. U kunt dit ook handmatig doen met software maar het kost erg veel tijd om de juist kleurkanalen te vinden en de mate van verkleuring te bepalen en te corrigeren. Over het algemeen een aanrader voor dia’s van 25 jaar en ouder.

Enhancer: Dit is een softwarematige handeling die de beeld kwaliteit qua contrast, helderheid etc.te verbeteren. Over het algemeen is het resultaat wat brilliantere foto’s en het lijkt of er een waas van af gaat. Deze handeling is ook gemakkelijk door uw zelf met software uit te voeren.

Unsharp mask: Dezesoftwarematige handeling zorgt voor wat scherpere resultaten (scherper dan het orgineel). Deze handeling is echter achteraf niet meer terug te draaien en omdat het vrij gemakkelijk zelf met software te realiseren is raad ik u aan deze optie niet te gebruiken tenzij u geen bewerken achteraf wens uit te voeren.

Digital GEM: Deze optie is bedoeld om het effect van zichtbare film korrel te reduceren. Het orgineel word geanaliseerd en film korrel structuur wordt herkend en vervolgens verwijderd in de scan. Met name bij hogere resolutie scans is dit aan te raden omdat door de hoge resolutie de korrel zichtbaarder wordt. Let op: Deze optie kost erg veel tijd en is daarom ook vrij duur.

Digital DEE: Dit is een software matige techniek die ook door uzelf uitgevoerd kan worden. Hij is bedoeld om slecht belichte foto’s te verbeteren (met name shaduw details). Ik raad deze optie niet aan omdat hij het orgineel veranderd en juist slechte belichting kan de sfeer goed weergeven.

Multi Sampling: Deze techniek scant tot wel 16 keer het zelfde opervlak met als resultaat  dat er wat minder “ruis” optreed en er met name in schaduwen er meer detail naar voren komt. U moet een geoefende kijker zijn om het verschil te kunnen ontdekken. 16X sampling kost de scanner erg veel tijd (en u geld) en tenzij u extreem hoge eisen steld is 1 of 2x sampling voldoende (bovendien de meeste ander scanners leveren uberhaupt geen multi sampling).

48 Bit (16-R, 16-G,16-B): Normaal worden foto’s opgeslagen in JPEG formaat wat maar 8 bit per kanaal kan bevatten. Er kan echter ook in 16 bit per kanaal gescanned en opgeslagen (TIFF) worden en dit betekend dat er meer kleuren in het resultaat geabsorbeerd zijn (bij JPEG gaat er dus kleurinformatie verloren). Dit klinkt dramatisch maar een computer kan bijvoorbeeld 48 bits kleuren niet eens weergeven dus daar zie je geen verschil. 48 Bit is eigenlijk alleen belangrijk voor proffesionals die het beeld nog helemaal gaan bewerken en het special willen laten afdrukken. Bovendien levert een 20Mpix scan op 48 Bit een bestand op van 130 MB !!!

ARCHIVEREN OP SPECIALE DVD/CD

Er heerst nog steeds een groot misverstand over de houdbaarheid en onverwoesbaarheid van CD’s en DVD’s. Ze zijn erg kwetsbaar en ze zijn bij lange na niet 50 jaar houdbaar zoals de fabrikanten bij introductie van de CD beloofden.

-   Brandbare cd’s/dvd’s zijn veel kwetsbaarder dan gedrukte “orginele cd’s/dvd’s.

-   DVD’s zijn fout gevoeliger dan cd’s door de grotere hoeveelheid data op eenzelfde oppervlak.

-   Chemische inwerking door stickers, beschrijvingen, vinger afdrukken, gassen in de lucht verkort de levensduur drastisch van de CD/DVD.

-   Licht (met name zonlicht), vocht en warmte reduceerd de levensduur van CD’s/DVD’s

-   Gebruikte materialen in de DVD/CD zijn erg van invloed op de houdbaarheid (oxidatie etc..)

Door de diverse factoren schat ik dat een DVD niet meer als 3-5 jaar betrouwbaar blijft (fouten beginnen op te treden). De Fabrikant “MAM-A” heeft echter een speciale range CD/DVD ontwikkeld die ideaal zijn voor archivering. Zij gebruiken onder andere goud in plaats van zilver als reflectielaag omdat goud niet oxideerd etc... Aan de hand van diverse testen wordt de houdbaarheid van CD versie geschat of 300 jaar en de DVD versie op 100 jaar. Omdat deze CD/DVD’s vrij prijzig zijn brand ik hier niet standaard op (meerprijs 3 euro).

Dynamisch bereik , Dmax, contrast ratio en  f-stop

Er zijn diverse thermologien om dynamish bereik uit te drukken zoals Dmax, density, f-stops en contrast ratio. In het kort is dynamisch bereik een ratio tussen de minimale (zwart) en maximale (wit) licht intesiteit. Hoe groter dit bereik des te meer detail vast gelegd kan worden op contrastrijke scenarios (zonsondergangen, foto’s met veel schaduw, zwarte en witte objecten in een foto etc....

Hier onder vindt u een tabel met het vergelijk tussen de meest gebruikte meetwaarden voor dynamisch bereik:

Density /Dmax	F-stop	Contrast	vergelijk
1,0	3	10:1
1,5	5	32:1	Digitale camera
2,0	7	100:1	Digitale camera
2,4	8	251:1	Digitale camera, analoog kleinbeeld, Digit Dia 4000
3,0	10	1,000:1	Analoog kleinbeeld, Nikon LS-5000 (werkelijk)
3,7	12	4,500:1	Analoog kleinbeeld, Nikon LS-5000 (werkelijk)
4,0		10,000:1
4,2	14	16,000:1	Nikon LS-5000 Multi exposure (werkelijk)
4,8	16	63,000:1	Nikon LS-5000 (marketing opgave)

De meeste meetwaardes volgen een logiritmische t.o.v. de contrast ratio. Ogeschijnlijke kleine verschillen in density of f-stops betekenen vaak enorme verschillen in contrast bereik. Het contrast bereik is bijvoorbeeld 2 keer zoveel bij 11 f-stops in vergelijk bij 10 f-stop en een dynamisch bereik van 3,5 heeft 3 maal zoveel contrast i.v.m  een dynamisch bereik van 3,0.

Digitale cameras hebben typisch een bereik van 5 tot 9 f-stops en goede analoge dia’s en negatieven liggen tussen 8 en 12 f-stops in werkelijkheid. Scanners die doorgaans gebruikt worden voor analoge film scannen hebben een bereik van 6 f-stops (flatbeds) tot een goede 11 f-stops (Nikon LS-5000 ED) op basis van de gemeten waarden. Met nadruk wil ik hier vertellen dat het hier gaat om gemeten waarden en niet om de marketing theoretische waarden van de fabrikanten ons willen doen geloven. Nikon geeft bijvoorbeeld oor de LS-5000 ED een Dmax van 4,8 wat overeenkomt met 16 f-stops terwijl gemeten hij maar 11 f-stops haalt.

Door meer te belichten kunnen er meer donkere kleuren opgenomen worden (en minder lichte aangezien het dynamisch bereik gelijk blijft) en door minder te belichten worden er meer lichte kleuren kleuren opgenomen en minder donkere. Maar door deze twee met elkaar te mengen (dus 1 met meer licht en 1 met meer donker) wordt het totale dynamische bereik groter en kan ik met een Nikon LS-5000 ED 14 f-stops gehaald worden (gemeten waarden) waardoor er meer detail gehaald kan worden uit de dia of negatief en er gelijkertijd minder ruis optreed.

Effectieve resolutie t.o.v. fabrieks opgave

Naast het verschil in geintrapoleerde resolutie (nep resolutie) en optische resolutie (theoretische echte resolutie) is er nog effectieve resolutie. Dit is de gemeten scherpte aan de hand van een speciale dia waarmee de scherpte afgelezen kan worden.

Effectieve resolutie is waar het uiteindelijk om gaat aangezien dit de visuele scherpte aangeeft. Het verschil tussen effectieve resolutie en optische resolutie is alleen maar extra beeldpuntjes die niets toevoegen aan de scherpte. In de tabel met scanner vergelijk heb ik de effectieve resolutie weergegeven als percentage van de opgegeven optische resolutie. 50% effectieve resolutie voor ee scanner die 4000 DPI aan zou moeten kunnen betekent dat hij in werkelijkheid  maar 2000 DPI geeft.

Voorbeeld: Een kleinbeeld scan op 4000 DPI met slechts 50% effectieve resolutie geeft een scan met resolutie 3600x5400 terwijl hij effectief aan scherpte maar 1800(50% van 3600) x 2700 (50% van 5400) geeft. Dus in plaats van 20Mpix aan resolutie geeft hij effectief maar 5Mpix, er is dus 75% overbodige beeldpuntjes die alleen maar extra file groote creert zonder de bijbehorende scherpte te leveren die je daarbij zoou mogen verwachten.

In het algemeen komen flatbedscanners niet boven de 40% effectieve resolutie zelfs niet als het om high-end scanners gaat die speciaal voor foto’s zijn zoals de Epson Photo V700 , Epson photo V750 , Microtek i900 , Epson 4990 . Vele flatbeds halen zelfs die 40% niet eens, de HP G4050 haalt bijvoorbeeld  slechts 21% en de Microtek I700 slechts 30%.

Goedkopere dedicated diascanners en filmscanners halen vaak met pijn en moeite 50% effectieve resolutie zoals de Primefilm 1800i , Primefilm 3600 , Reflecta Crystelscan 7200 , Plustek 7200 , Plustek 7300 , Plustek 7200i , Plustek 7500i .  Nikon scanners halen over het algemeen wat ze beloven met een effectieve resolutie van 97%.

Hieronder ziet u een diascanner vergelijk op belangrijke specificaties die doormiddel van testresultaten en research samengesteld is:

Scanner	Dmax Fabrikant	Dmax gemeten	Dmax Met ME	Resolutie effectief	ICE?	Tijd scan 100% + ICE
Nikon LS-5000 ED	4,8	3,5	4,24	97%	JA	71 sec
Nikon V ED	4,2			97%	JA	120 sec
Nikon LS-9000 ED	4,8	3,2	4,0	97%	JA	90 sec
Digitdia 4000	3,8			86%	JA	207 sec
Epson photo V700	4,0	3,1	3,4	40%	JA	480 sec
Epson photo V750	4,0	3,1	3,4	40%	JA	480 sec
Epson 4990		3,1	3,3		NEE
HP G4050		2,9		21%	NEE
Microtek i700				30%	JA	870 sec
Microtek i900	4,2			44%	NEE
Plustek Opticfilm 7200	3,5			40%	NEE
Plustek Opticfilm 7500i	3,5			50%	JA	1140 sec
Reflecta I-Scan 3600	3,0	2,5		72%	NEE
Crytel scan 7200	3,2			50%	JA	480 sec
Reflecta Xscan (= Vupoint ?)	3,0				NEE

Dmax fabrikant =fabrieks opgave, Dmax gemeten= de gemeten density, Dmax met ME= density gemten met gebruik van multiexposure, resolutie effectief= gemeten werkelijke scherpte als % van de opgegeven maximum resolutie, ICE?= stof & kras correctie, tijd scan= Aantal seconden nodig voor een volle resolutie scan met stof verwijdering aan. Aan deze tabel kunnen geen rechten ontleend worden maar dienen als verantwoording waarom we tot onze keuze van scanners zijn gekomen

Algehele stelregel is dat goede scanners voor het digitaliseren van dia's en negatieven over ICE beschikken, een minimale Dmax hebben die de 4,0 benaderd volgens fabrieks opgave en minimaal 70% effectieve resolutie halen. Uiteraard is scan snelheid ook belangrijk maar kwaliteit van de uiteindelijke scan gaat voor alles.